HİLELİ İFLAS VE TAKSİRLİ İFLAS SUÇU HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Hileli iflas ve taksirli iflas suçu nedir, hileli iflas ve taksirli iflas suçunun cezası nedir?
Bu makalemizde TCK 161. ve TCK 162. maddelerinde açıklanan hileli iflas ve taksirli iflas suçu hakkında genel bilgilere yer verilecektir.
Hileli İflas
Hileli iflas suçu, TCK 161. maddesinde Malvarlığına Karşı Suçlar başlığı altında açıklanmıştır. Buna göre; Malvarlığını eksiltmeye yönelik hileli tasarruflarda bulunan kişi, bu hileli tasarruflardan önce veya sonra iflasa karar verilmiş olması halinde, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Hileli iflas suçu, seçimlik hareketli suçlardan olup suçun faili tacirler olabilir.
Hileli iflastan söz edebilmek için;
a) Alacaklıların alacaklarının teminatı mahiyetinde olan malların kaçırılması, saklanması ya da değerlerinin azalmasına neden olunması,
b) Malvarlığını kaçırmaya yönelik tasarrufların ortaya çıkmasını önlemek için ticari defter, kayıt veya belgelerin gizlenmesi veya yok edilmesi,
c) Gerçekte bir alacak ve borç ilişkisi olmadığı halde, sanki böyle bir ilişki varmış gibi, borçların artmasına neden olacak şekilde evrak tanzimi,
d) Gerçeğe aykırı muhasebe kayıtları ile ya da sahte bilanço tanzimiyle aktifin normalde olduğundan daha az gösterilmesi,
gerekir.
Hileli iflas suçunda yargılama yapmaya görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemesidir.
Hileli iflas suçunun dava zamanaşımı on beş yıldır.
Taksirli iflas
Taksirli iflas suçu, TCK 162. maddesinde Malvarlığına Karşı Suçlar başlığı altında açıklanmıştır. Buna göre;
Tacir olmanın gerektirdiği dikkat ve özenin gösterilmemesi nedeniyle iflasa sebebiyet veren kişi, iflasa karar verilmiş olması halinde, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Taksirli iflas suçunda, hileli iflas suçunda olduğu gibi, kişinin taksirli iflas nedeni ile cezalandırılabilmesi için, tacir olmanın gerektirdiği dikkat ve özenin gösterilmemesi nedeniyle iflasa karar verilmiş olması gerekir. Bu nedenle, iflas olgusunun gerçekleşmesi, hem hileli iflas suçu, hem de taksirli iflas suçu açısından objektif cezalandırılabilme şartı niteliğindedir.
Taksirli iflas suçunda yargılama yapmaya görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Taksirli iflas suçunun dava zamanaşımı sekiz yıldır.
Hileli veya Taksirli İflas Suçu Nedir? (TCK 161-162)
Hileli iflas suçu; alacaklının alacağının teminatını oluşturan malvarlığının hileli tasarruflarla eksiltilmesi ile oluşur (TCK m.161).
Taksirli iflas suçu; bir tacirin ticaretin gerektirdiği dikkat ve özeni (TTK m.18/2) göstermemesi, yani objektif özen yükümlülüğünü ihlal ederek iflasa sebebiyet vermesi halinde oluşur (TCK m.162).
Hileli veya taksirli iflas suçları, TCK’nın “Malvarlığına Karşı Suçlar” bölümünde düzenlendiğinden ekonomik suçlar kategorisinde kabul edilmektedir.
Hileli İflas Suçunun Unsurları ve Cezası (TCK 161)
TCK m.161 hileli iflas suçu ile “iflas etme” fiilini değil, iflas kararından önce veya sonra mal varlığını eksiltmeye yönelik hileli tasarrufları cezalandırmaktadır. Suç, özel kast ile işlenen bir suç olup failin hileli tasarruflar yapmadaki amacı, “malvarlığını eksiltme” olmalıdır.
Hileli iflas suçunun objektif cezalandırılabilme şartı, Ticaret Mahkemesi tarafından gerçek veya tüzel kişi tacir hakkında iflas kararı verilmesidir. İflas kararı verilmediği takdirde tacirin hileli tasarrufları cezalandırılamaz. Ceza hukukunda objektif cezalandırılabilme şartları, suçun unsuru olarak değil, fail hakkında mahkumiyet kararı verilebilmesi için gerçekleşmesi gereken şartlardır.
Hileli iflas suçunu ancak ticari faaliyette bulunan ve iflasa tabi borçlu tacir işleyebilir. Örneğin, sıradan bir esnafın borçlarını ödeyemediği için dükkanını kapatması hileli iflas suçu teşkil etmez. Tacirin tüzel kişi (limited şirket, anonim şirket) olması durumunda, tüzel kişiliğin organ veya temsilcisi olan, tüzel kişiyi temsilen tasarrufta bulunan gerçek kişiler suçun faili olarak yargılanır.
Hileli iflas suçu, seçimlik hareketli bir suç olup seçimlik hareketlerden herhangi birinin işlenmesiyle suç meydana gelir. Birden fazla seçimlik hareketin işlenmesi halinde de fail tek iflas suçu nedeniyle cezalandırılır. Malvarlığını eksiltmeye yönelik aşağıdaki hileli tasarruflar , hileli iflas suçunun seçimlik hareketleridir:
Alacaklıların alacaklarının teminatı mahiyetinde olan malların kaçırılması, gizlenmesi veya değerinin azalmasına neden olunması,
Malvarlığını kaçırmaya yönelik tasarruflarının ortaya çıkmasını önlemek için ticari defter, kayıt veya belgelerin gizlenmesi veya yok edilmesi,
Gerçekte bir alacak ve borç ilişkisi olmadığı halde, sanki böyle bir ilişki mevcutmuş gibi, borçların artmasına neden olacak şekilde belge düzenlenmesi,
Gerçeğe aykırı muhasebe kayıtlarıyla veya sahte bilanço tanzimiyle aktifin olduğundan az gösterilmesi.
Hileli iflas suçunun ispatı: Ceza mahkemesi ve savcılık, iflas eden gerçek veya tüzel kişiye (limited veya anonim şirket vb.) ait muhasebe kayıt, defter ve belgelerin, tacirin tutmakla yükümlü olduğu ticari defterler ile birlikte muhasebe kayıtları, banka hesapları, tapu kayıtları, çek hesapları, borç ilişkilerini ispatlayan sözleşmeler, faturalar, makbuzlar, sevk irsaliyeleri, elektronik kayıtlar gibi ticari defterlerin dayanağını oluşturan ve vergi dairesinden temin edilebilecek diğer belgeler ile malvarlığı hareketlerinin izlenebileceği kayıt ve belgeleri araştırmalıdır. Araştırma neticesinde elde edilen tüm bilgi ve belgeler uzman bir bilirkişi kuruluna verilerek iflas eden tacirin hileli tasarrufları olup olmadığı bilimsel bir raporla tespit edilmelidir.
Hileli iflas suçunun cezası; 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezasıdır (TCK m.161)
Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Taksirli iflas suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir. Ancak, hileli iflas suçu yargılamasında faile etkin pişmanlık hükümleri uygulanmadığı müddetçe hükmedilecek ceza miktarı nedeniyle hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Taksirli iflas suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür. Ancak, hileli iflas suçu yargılamasında etkin pişmanlık hükümleri uygulanmadığı müddetçe hükmedilecek ceza miktarı nedeniyle hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkün değildir.
Ceza ertelenmesi, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Taksirli iflas suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi mümkündür. Ancak, hileli iflas suçu yargılamasında etkin pişmanlık hükümleri uygulanmadığı müddetçe hükmedilecek ceza miktarı nedeniyle hapis cezasının ertelenmesi mümkün değildir.
Taksirli İflas Suçunun Özellikleri
Suç ile korunmak istenen hukuki değer, tacirin iflas etmesi neticesinde alacaklıların mağduriyeti olan alacaklarıdır. Ticari düzeni sağlamak ve güven ihlalinin önüne geçilmesi de amaçlanmaktadır.
Taksirli iflas suçu adından da anlaşıldığı üzere taksirle işlenen bir suçtur. Bilinçli taksirle de taksirli iflas suçunu işlemek mümkündür. Tacir iflas edeceğini öngörmesine rağmen dikkat ve özen göstermeyerek iflasa neden olabilir. Hileli iflas suçunda olduğu gibi suçun işlenmesinde kast unsuru aranmamaktadır.
Taksirli iflas suçunun konusu, hileli iflasta olduğu alacaklının müflisten olan alacağıdır. Bu nedenle taksirli iflas suçunun mağduru, iflas etmesi nedeniyle alacaklının alacağını tahsil edemeyen kişi olacaktır.
Taksirli suç seçimlik hareketli suçtur. Tacir olmanın gerekli kıldığı dikkat ve özen gösterilmemesine dair birden fazla seçimlik hareket bulunmaktadır. Bu hareketlerden birinin işlenmesi halinde taksirli iflas suçu işlenmiş olacaktır.
Taksirli İflas Suçunun Cezası
Taksirli iflas suçunun cezası, 2 aydan 1 yıla kadar hapis cezasıdır.
Adli para cezası hapis cezalarının paraya çevrilmesi halidir ve 1 yıl altında olan hapis cezaları adına verilmesi mümkündür. Taksirli iflas suçunun alt sınırının 3 aydan başlamış olması nedeniyle taksirli iflas suçundan verilecek cezalar adli para cezasına çevrilebilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, 2 yıl altında olan cezalar adına verilmektedir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararının verilmesi halinde fail denetim süresi içerisinde belli koşullara uymak zorundadır, süre sonunda şartlara uyan fail hakkında verilen ceza hiçbir sonuç doğurmadan sona erecektir. Taksirli iflas suçunun yaptırımının 2 ay ile 1 yıl arasında olması nedeniyle hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi mümkündür.
Hapis cezasının ertelenmesi kararı, 2 yıl altında olan cezalar adına verilmektedir. Ancak 18 yaşını tamamlamamış ve 65 yaşının altında olan kimseler adına bu süre 3 yıldır. Ceza ertelenmesi kararının verilmesi halinde fail cezanın infazından şartlı olarak vazgeçmiş olacaktır. Taksirli iflas suçunda ceza ertelenmesi kararının verilmesi mümkündür.
Taksirli İflas Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık, ceza indirim halidir. Ancak her suç adına uygulanmamaktadır, yalnızca kanunda belirtilen suçlar adına etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecektir. Taksirli iflas suçunda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilmektedir. Etkin pişmanlık hükmünün uygulanabilmesi için suç işleyen kişinin, suça yardım edenin veya azmettirenin vermiş olduğu zararı gidermiş olması gerekmektedir.
Türk Ceza Kanunu’nun 168. maddesinde taksirli iflas suçunda etkin pişmanlık indirimi hükümleri düzenlenmiştir.
- Mahkeme açılmadan önce soruşturma aşamasında failin zararı gidermesi halinde faile verilecek cezada 2/3 oranında indirilecektir.
- Mahkeme açıldıktan sonra hükmün verilmesinden önce failin zararı gidermesi halinde verilecek cezada 1/2 oranında indirim uygulanacaktır.
- Etkin pişmanlık hükmünün uygulanabilmesi için suçtan mağdur olan kişinin rızasının bulunması gerekmektedir.
- Kişi etkin pişmanlık hükmünden iki defa yararlanamayacaktır.
Taksirli İflas Suçu Dilekçe Örneği
GAZİANTEP CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
MÜŞTEKİ: Ad Soyad (TC Kimlik No) Adres
VEKİLİ: Av. Ad Soyad
Adres
ŞÜPHELİ: Ad Soyad
SUÇ : Taksirli İflas Suçu
KONU: Şüphe müflisin iflası, taksirli iflas olması nedeniyle şüpheli hakkında soruşturma başlatılması talebinden ibarettir.
AÇIKLAMALAR:
1-) Şüpheli müflis ile müvekkil arasında ticari ilişki olup müvekkil, şüphelinin …. Şirketinin işlemleri adına inşaat malzemesi satışında bulunmuştur. Ancak taraflar arasındaki alım-satım ilişkisinden kaynaklı olan borcunu ödemeyen şüpheli borçlu aleyhine Gaziantep… İcra Müdürlüğünün …. Esas Sayılı dosyası üzerinden icra takibi başlatılmıştır.
2-) … Şirketinin … Asliye Ticaret Mahkemesinin … Esas … Karar …/…/… tarihli kararıyla iflasına karar verilmiştir. Ancak müflis, yasa gereği yapılması gerekenleri yerine getirmemiş, ticari defterler ibraz edilemediğinden alacak talepleri de kontrol edilememiştir.
3-) Açıklanan nedenlerle şüpheli müflisin taksirli iflas suçu nedeniyle suç duyurusunda bulunma zorunluluğu doğmuştur.
HUKUKİ DELİLLER: Taraflar arasındaki ticari ilişkiyi gösterir belgeler, Gaziantep… İcra Müdürlüğü … Esas Sayılı dosyası, … Asliye Ticaret Mahkemesinin … Esas … Karar Sayılı dosyası, borçlu şirketin ticaret sicil gazetesi, … İflas Müdürlüğünün Esas Sayılı dosyası.
HUKUKİ SEBEPLER: TCK 161, TCK 162, İİK 311 ve ilgili her türlü mevzuat.
SONUÇ ve İSTEM: Yukarıda açıklanan ve gerekçelendirilen nedenler ışığında; şüpheli müflis hakkında soruşturma başlatılarak kamu davası açılması yönünde karar verilmesini saygılarımızla talep ederiz.
Müşteki Vekili
Ad Soyad
İmza
Suça Tekerrür Nedir ?
Bir yanıt yazın