Güveni Kötüye Kullanma Suçu ve Cezası

Güveni Kötüye Kullanma suçu Şikayete Tabi Midir?

Güveni kötüye kullanma suçunun basit hali şikayete tabi Suçun nitelikli hali temel şeklinden farklı olarak soruşturması ve kovuşturması şikayete tabi değildir ve verilecek ceza miktarı daha fazladır.

Güveni kötüye kullanma suçu (TCK md.155), taraflar arasında Uzlaşma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardandır. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda, gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında suç vasfının ortaya çıkması halinde öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir.

Güveni Kötüye Kullanma Suçu Cezası

Güveni kötüye kullanma suçu cezası, suçun hangi şekilde işlendiğine göre değişir. Suçun yukarıda anlattığımız temel şeklinde, yani basit güveni kötüye kullanma suçu cezası, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezasıdır.Kanun, suçun cezası olarak hem hapis cezasına hem de adli para cezasına birlikte hükmedilmesi gerektiğini ifade etmiştir.

Þ Suçun nitelikli halleri işlenirse, yani hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma, meslek ve sanat, ticaret ilişkisinden kaynaklanan güveni kötüye kullanma veya başkasının mallarını idare etmek yetkisinin gereği olarak tevdi ve teslim edilmiş eşya hakkında güveni kötüye kullanma hallerinde güveni kötüye kullanma suçu cezası, 1 yıldan 7 yıla kadar hapis ve üçbin güne kadar adlî para cezasıdır. Suçun nitelikli hallerinde de fail hakkında hem hapis cezasına hem de adli para cezasına birlikte hükmedilmelidir.

Güveni Kötüye Kullanma Suçunda Cezayı Kaldıran Veya Azaltan Şahsi Sebepler (TCK 167)

Malvarlığına karşı işlenen suçlarda şahsi cezasızlık hali ve etkin pişmanlık hükümleri her suç yönünden ayrı ayrı değil ortak hükümler adı altında tek maddede düzenlenmiştir. Dolayısıyla güveni kötüye kullanma suçlarında da bu hükümler devreye girecektir.

 TCK 167. maddeye göre

(1)Yağma ve nitelikli yağma hariç, bu bölümde yer alan suçların;

a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin,

b) Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlatlığın,

c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin,

Zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.

(2) Bu suçların, haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili akraba hakkında şikayet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.

Güveni Kötüye Kullanma Nedir? (TCK 155)

Güveni kötüye kullanma, muhafazası veya belirli bir şekilde kullanılması için kendisine zilyetliği devredilen malı devralan şahsın, zilyetliğin devri amacı dışında kendisinin veya başkasının yararına olarak malı kullanması veya zilyetliğin devri olgusunu inkar etmesidir. Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma, zilyetliği devreden ile devralan arasında mevcut olan hizmet ilişkisinin kötüye kullanılması suretiyle güveni kötüye kullanma suçu işlenmesi halinde meydana gelir. Güveni kötüye kullanma suçu, emniyeti suiistimal suçu olarak da adlandırılmaktadır.

Güveni kötüye kullanma suçu (emniyeti suistimal suçu) beş farklı şekilde meydana gelebilir:

• Zilyetliğin devir amacı dışında kullanılması şeklindeki basit güveni kötüye kullanma suçu (TCK md. 155/1),
• Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma (TCK md. 155/2),
• Meslek veya sanat nedeniyle emniyeti suistimal (TCK md. 155/2),
• Ticaret sebebiyle güveni kötüye kullanma (TCK md. 155/2),
• Başkasının mallarını yönetmek yetkisi çerçevesinde tevdi ve teslim edilen mallar ile ilgili emniyeti suistimal (TCK md. 155/2).

Şikayet, Zamanaşımı, Uzlaştırma ve Görevli Mahkeme

Güveni kötüye kullanma suçu, basit ve nitelikli hal olmak üzere iki şekilde işlenebilir. Suçun basit şekli şikayete tabidir. Şikayet süresi, suçun işlendiğinin ve failinin öğrenildiği tarihten başlamak üzere 6 aydır. Suça dair şikayet hakkı 6 ay içerisinde kullanılmaz ise, bir daha aynı fiil ile ilgili şikayet hakkı kullanılamaz.

Suçun nitelikli halleri, takibi şikayete bağlı suçlar arasında değildir, bu nedenle bir şikayet süresi yoktur. Suçun nitelikli hallerinin dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Müşteki davaya katılmak istiyorsa zamanaşımı süresi içinde her zaman şikayet hakkını kullanılabilir.

Güveni kötüye kullanma suçu (TCK md.155), taraflar arasında uzlaşma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardandır. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda, gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında suç vasfının ortaya çıkması halinde öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir.

Güveni kötüye kullanma suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları

Suçun maddi unsuru üç kavramı içermektedir; hareket, netice ve illiyet bağıdır. Güveni kötüye kullanma suçu birden fazla hareket ile güveni kötüye kullanma suçu işlenebilmektedir. Tek bir hareket ile suçun işlenmesi sınırlandırılmamıştır, suç, seçimlik hareketli suç olarak nitelendirilebilmektedir. Seçimlik hareket olarak kanunda belirtilen hareketler ise zilyetliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunulması ve devir olgusunu inkar ederek mal kendisininmiş gibi davranılmasıdır.

Netice olarak da kanunda belirtilen tanıma uyan sonuç gerçekleşmelidir. Suçun neticesi olarak kişinin mal varlığı üzerindeki hakkın ve kişinin faile duymuş olduğu güvenin ihlali ile suç işlenmiş olacaktır. İlliyet bağı olan üçüncü unsurda ise failin hareketi ile netice arasında bağ olmalıdır. Nedensellik bağı bulunmaz ise fail, suçu işlememiş olacaktır.

Suçun manevi unsuru ise failin kasten ya da taksirle suçu işlediği ile ilgilidir. Suçu bilerek ve isteyerek işlemesi halinde kasıtlı olarak işlemiş olacaktır. Taksir ise failin isteyerek yapmış olduğu hareketin neticesini istememesi, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak hareket etmesi nedeniyle suç işlenmesi halidir. Güveni kötüye kullanma suçu, taksirle işlenemez. Ancak kast ile işlenebilir ve fail, suçu bilerek ve isteyerek işleyebilecektir.

Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Şartları

Öncelikle suçun işlenebilmesi için mal sahibi tarafından mal, faile teslim ya da tevdi edilmelidir. Bu mal faile belirli şekilde kullanılmak üzere ya da zilyetliği kendisine devredilmiş olan mal olmalıdır. Kısacası, mağdur faile güven ilişkisine dayanarak malı teslim etmeli ve malın tüm hakimiyetini faile devretmelidir.
Güveni kötüye kullanma suçuna konu olan mal, taşınır veya taşınmaz mal olabilir. Suçun oluşması için malın niteliği olarak taşınır veya taşınmaz olması suça etki etmemektedir.
Güveni kötüye kullanma suçu ancak mal kendisine tevdi edilen ya da teslim edilen kişi tarafından işlenebilmektedir. Suçun faili, malın sahibinin güvenini ve mülkiyet hakkını ihlal eden kişidir.
Mağdur olan kişi ise mal sahibi olan ve güveni sarsılan kişidir. Suça konu olan mal, mal sahibinin elinden rızası dahilinde faile verilmelidir. Fail, mağdur tarafından güven duygusu oluşturulan mal adına güven kırıcı harekette bulunarak suç işlemektedir.

Güveni Kötüye Kullanma Suçu Hangi Hareketler İle Meydana Gelebilir?

Güveni kötüye kullanma suçunun meydana gelebilmesi için kanunda tanımlanmış olan hareketlerin gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu nedenle güveni kötüye kullanma suçunun oluşmasına sebebiyet verecek durumları şu şekilde sıralamak mümkündür:

1. Zilyetliği devralınan eşya üzerinde zilyetliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunmak. (TCK m. 155/1)
2. Eşyanın zilyetliğinin devralındığı olgusunu inkar etmek. (TCK m. 155/1)
3. Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanmak. (TCK m. 155/2)
4. Ticaret ilişkisi dolayısıyla güveni kötüye kullanmak. (TCK m. 155/2)
5. Meslek ve sanat dolayısıyla güveni kötüye kullanmak. (TCK m. 155/2)
6. Yönetmek maksatlı olarak devralınan mallar üzerinde güveni kötüye kullanmak. (TCK m. 155/2)

Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Temel (Basit) Halinin Cezası Nedir?

Güveni kötüye kullanma suçunun cezası hapis cezası ve adli para cezası olarak belirlenmiştir. Güveni kötüye kullanma suçunun basit halinin cezası 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır.

Güveni Kötüye Kullanma Suçunda Cezanın Artırılmasını Gerektiren Nitelikli Haller Nelerdir?

TCK m. 155/2 düzenlenmesinde güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli halleri sayılmıştır. Bu hallerde suçun temel haline göre daha ağır bir ceza verilmekte olup bu haller şu şekildedir:

1. Hizmet Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma: Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçunun meydana gelebilmesi için taraflar arasında bir hizmet ilişkisinin varlığı gerekmektedir. Bu hizmet ilişkisi iş akdi, vekalet vb. gibi durumlardan kaynaklanabilir. Bu nitelikli halde güveni kötüye kullanma suçuna konu edilen mal hizmet ilişkisi dolayısıyla alınan maldır. Ayrıca bu nitelikli halin meydana gelebilmesi için hizmet ilişkisi süreklilik arz etmelidir. Aksi takdirde suçun temel hali işlenmiş olunacaktır.
2. Ticaret Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma: Bir ticari ilişki dolayısıyla TCK m. 155’te yer alan suçun işlenmesi halinde suçun temel haline göre daha ağır bir cezaya hükmolunacaktır. Örneğin bir kargo şirketi kendisine teslim edilen bir malı varacağı yere götürmez ve farklı bir işte kullanırsa TCK 155/2 kapsamında ticaret nedeniyle güveni kötüye kullanma suçunu işlemiş olacaktır.
3. Meslek veya Sanat Dolayısıyla Güveni Kötüye Kullanma: Bazı mesleklerde güven ilişkisi oldukça önemli olduğundan bu durum da cezayı ağırlaştırıcı nitelikli hal olarak öngörülmüştür. Örneğin mesleği dolayısıyla terziye bırakılan bir kıyafet için terzi emin sıfatıyla zilyet konumundadır ve bu kıyafetin konu olacağı şekilde güveni kötüye kullanma suçunun işlenmesi halinde suçun temel haline göre daha ağır bir cezaya hükmolunacaktır.İdare Amacıyla Devredilen Mallar Üzerinde İşlenen Görevi Kötüye Kullanma: Bir kişiye kendisine ait olmayan bir eşyanın zilyetliği, sahibinin rızasıyla yahut mahkeme kararı ile idare etmesi için verilmiş olması durumunda bu kişi kendisine veriliş amacını aşar şekilde tasarrufta bulunursa güveni kötüye kullanma suçunun TCK 155/2 düzenlemesinde yer alan ağır şeklini işlemiş olur. Örneğin, mahkeme kararı ile vasi tayin edilen kişi bu vesayet görevi çerçevesinde idaresinde bulunan malları farklı şekilde kullanırsa TCK m. 155/2’de yer alan bu nitelikli hal gerçekleşmiş olur.

Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Nitelikli Halinin Cezası Nedir?

Güveni kötüye kullanma suçunun daha ağır ceza gerektiren nitelikli hali meydana geldiğinde suçun temel şeklinin meydana gelmesi halinde verilen cezadan daha ağır bir ceza verilmektedir. Güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli halinin cezası 1 yıldan 7 yıla kadar hapis ve 3000 güne kadar adli para cezasıdır.

Güveni Kötüye Kullanma Suçu İçin Verilen Ceza Adli Para Cezasına Çevrilebilir Mi?

Güveni kötüye kullanma suçunun temel ve nitelikli halinin cezası kanunda belirtilirken “hapis ve adli para cezası” ibaresi kullanılmıştır. Bu nedenle suçun temel veya nitelikli halinin işlenmiş olduğu fark etmeksizin, suç meydana geldiğinde hem hapis cezası hem de adli para cezasına hükmolunacaktır. Bu nedenle fail hakkında verilecek olan hapis cezasının, adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir.

CEZAYI HAFİFLETEN VE AĞIRLAŞTIRAN NEDENLER NELERDİR ?

Bu konu hakkındaki benzer makalelerimiz için tıklayın