Bu yazıda Fransada yaşayan Türkün boşanması ve Fransa’da yaşayan biri Türk biri yabancı ülke vatandaşının Türkiye’de boşanma konusu ayrı ayrı incelenecektir. Yabancı unsurlu boşanma davalarında tüm sürece hakim olmak ve dava sürecinde hak kaybına uğramamak adına öncelikle iyi bir İstanbul boşanma avukatı ve iyi bir İstanbul uluslararası avukat ile çalışmak oldukça önemlidir. Yabancı unsurlu boşanmalarda Fransa’da yaşayan Türk vatandaşlarının Türkiye’de boşanıp boşanamayacağı merak konusudur. Bilindiği üzere ülkemizden pek çok vatandaşımız iş gücü ve beyin gücü sebepleriyle yurtdışına, Avrupa ülkelerine göç etmiş ve hala etmektedir. Yurtdışında çalışmaya başlamış ve yurtdışında ikamet eden Türk vatandaşlarının miktarı hatırı sayılır derecededir. Bu vatandaşların Türkiye’de yaşadıkları boşanmaya ilişkin uyuşmazlıklar halinde Türkiye’de dava açmaları mümkün olmaktadır.
MÖHUK m. 20/1 uyarınca tatbik edilecek hukuk en başta kimlerin mirasçı olacağını ve bunların miras paylarının ne olduğunu belirler Öncelikle Fransa’da yaşayan Türk vatandaşları için Fransa’nın ne anlama geldiğini açıklamak gerekmektedir. Fransa Türk vatandaşları için mutad mesken kavramına tekabül etmektedir. Mutad mesken, kişinin hayat ilişkilerini sürdürdüğü, iş, aile, yaşam düzenini kurduğu yer anlamına gelmektedir. Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının, buna paralel olarak Fransa daki Türklerin boşanması ve yabancı ülke vatandaşlarının Türkiye’de dava açması mümkündür. Bu durumun tek şartı teminat yükümlülüğüdür. Özel statü konusu olmayan her türlü dava bakımından bu kişilerin dava açma usul şartı olarak teminat yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu şartın yerine getirilmesi halinde boşanma davası açılması mümkün olmaktadır. Burada asıl önemli konu Fransa da yaşayan Türk ün Türkiye de boşanmak istemesi halinde hangi ülke hukukunun uygulanacağıdır. Fransa hukuku ya da Türk hukuku mu uygulanacağı konusu bu bakımdan akıllarda soru işareti oluşturabilmektedir. Bir diğer problem de yabancı ülkede yapılan bir evliliğin Türkiye’de geçerli olup olmayacağıdır. Türk kamu düzenine aykırılık teşkil etmeyecek evliliklerin Türk hukuku bakımından da kural olarak geçerli olacağı kabul edilmektedir. Ancak bazı durumlarda mahkemenin ilgili boşanmaya karar verebilmesi için tescil, tanıma ve tenfiz usulü devreye girebilmektedir.
FRANSA’DA BOŞANMA
Hukuk büromuz Fransa’da boşanma davalarında size hukuki bilgi sunmanın yanında sizi davanın başından sonuna kadar Fransız yargı organları önünde savunmaktadır.
Fransada boşanma davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemelerine (Tribunal judiciaire) bağlı Aile mahkemeleridir (Juge aux affaires familiales). Yetkili mahkeme ise, Fransız Hukuk Muhakemeleri Kanununun 1070. maddesine göre,
-ailenin yerleşim yerinin olduğu mahkeme;
-eşlerin ayrı yaşaması ve velayet hakkının ortak olarak kullanıldığı durumda ergin olmayan çocukların kaldığı eşin ikametgâhı mahkemesi veya velayet hakkını yalnız kullanan eşin ikametgâhı mahkemesi;
-diğer durumlarda, dava açmakta inisiyatifi kullanmayan diğer eşin ikametgâhı mahkemesidir.
İkametgâhın neresi olduğu davanın açıldığı tarihte dikkate alınır. Taraflardan birinin Fransız vatandaşı olması ve diğerinin Türk vatandaşı olması durumunda, eşler Fransa’da ikamet ediyorlarsa, Fransız mahkemeleri yetkilidir. Aynı durum her iki eşin Türk vatandaşı olması ve Fransa’da ikamet etmeleri için de geçerlidir. Bu durumlarda Fransız kanunlarına göre boşanma davasının açılması gerekmektedir.
BOŞANMA DAVASININ AŞAMALARI
Fransız hukukunda boşanma iki aşamada gerçekleşir: barıştırma aşaması ve esasa ilişkin aşama.
1) Barıştırma aşaması
Bu aşama, boşanma davasının ilk aşamasıdır. Dava açıldıktan sonra ilk duruşma açılır ve taraflar bu duruşmaya davet edilir. Bu duruşmada hâkim eşlerin barışıp barışmayacaklarını sorar. Eşlerin barışmaması durumunda, hâkim boşanma davası süresince alınacak tedbirlere hükmeder. Bu duruşmada alınan tedbirler şunlardır: ortak çocukların hangi eşte kalacağı, çocuklara ve eşe dava süresi içinde verilecek nafaka miktarı, eşlerin çocukları görme ve velayet hakkı ve ortak evin ve arabaların dava sürecinde kimde kalacağı.
Bu tedbirler boşanma davası bittiği zaman sona erer ve esas kararla verilecek tedbirler uygulanır. Bu duruşmada tarafların barışmaması durumunda hâkim eşlere esasa ilişkin aşamaya geçme hakkı verir. Bu karara karşı İstinaf Mahkemesi (Cour d’appel) önünde 15 gün içinde itiraz edilebilir.
2) Esasa ilişkin aşama
Bu aşamaya geçmek için, barıştırma duruşmasından sonra ve bu duruşmada verilen kararın kesinleşmesinden sonra eşlerden birinin aile hakimine dilekçe vermesi gerekmektedir. Yapılan yargılama sırasında hakim, çocukların velayetinin kimde olacağına ve adreslerinin hangi eşin adresi olacağına, diğer eşin çocukları nasıl ve ne zaman göreceğine, tazminata ve nafakaya karar verir. Verilen karara karşı 30 gün içinde İstinaf Mahkemesi (Cour d’appel) önünde itiraz edilebilir.
DİKKAT: Mal paylaşımı konusunda aile mahkemesi yetkili değildir. Bu konuda taraflar anlaşırlarsa, kendi aralarında mal paylaşımını yaparlar. Anlaşamazlarsa, mal paylaşımı için tarafların boşanmadan sonra sulh hakimine başvurması ve hakimden bir noter tayin edilmesini istemeleri gerekmektedir. Noter önünde taraflar mal paylaşımında anlaşamazlarsa, uyuşmazlık sulh hakimi tarafından çözümlenir.
Fransa’da Verilen Boşanma Kararının Türkiye’de Tanınması ve Tenfizi
Fransa’da verilmiş boşanma kararının Türkiye’de geçerli olabilmesi, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının nüfusuna işlenebilmesi için tanıma ve tenfizi şarttır. Aksi halde Fransa mahkemelerinde verilen boşanma kararı, Türkiye’de geçerli olmayacak, TC vatandaşı olanlar Türkiye’de halen evli görünecektir. Fransa’da verilen boşanma kararları gibi, velayet, tazminat ve nafaka kararlarının da Türkiye’de icra edilebilmesi için yine Türkiye mahkemelerince tanınması ve tenfizi gerekmektedir.
Türkiye’de tanıma ve tenfiz işlemi dava yoluyla yapılabilmektedir. Yurtdışı boşanma kararlarının Türkiye’de tanınmasını kolaylaştıracak, Nüfus Hizmetleri Kanunu 27/A maddesi uygulamaya girmiştir. Bu düzenleme, konsolosluklar ve nüfus müdürlüklerine, yurtdışında boşanmış eşlerin başvurusu ile boşanmanın nüfusa tescili yetkisi vermektedir. Her iki eşin de Türk vatandaşı olması halinde birlikte başvuru şartı aranmaktadır. Aksi halde tanıma, yine dava yoluyla mümkündür. Eşlerden birisinin yabancı uyruklu olması halinde ise Türk vatandaşı eşin başvurusu yeterli görülmektedir.
Fransa Boşanma Kararının Türkiye’de Tanınabilmesi İçin Gerekli Belgeler
- Kesinleşme şerhi içeren Fransa mahkemelerince verilmiş boşanma kararının aslı
- Fransa yetkili makamlarınca karar üzerine işlenmiş Apostille şerhi
- Fransa mahkeme kararının noter veya Türkiye konsolosluğunca onaylanmış
Türkçe tercümesi Gerekli belgelerin hazırlanarak yetkili ve görevli Türkiye mahkemelerine başvurulması halinde, karşı tarafa tebligat gibi usuli işlemlerin de tamamlanması ile tanıma ve tenfiz talebi mahkemece ele alınacaktır. Fransa, Türkiye gibi, uluslararası Lahey sözleşmesine taraf bir devlet olduğundan, her iki devletin birbirlerinin resmi belge ve mahkeme kararlarını tanıması önünde hukuksal bir engel bulunmamaktadır.
Fransa Konsolsluğu İletişim Bilgileri
Telefon ile arama saatleri :
00 90 312 455 45 45 (9.00 – 11.00 saatleri arasında)
00 90 312 455 45 00 (saat 18.00’den itibaren, acil durumlarda).
Faks : 00 90 312 455 45 37
Adres :
Fransa Büyükelçiliği Paris Caddesi No: 7006540 Kavaklıdere – ANKARA